Pagina's

votre langue/your language:

1 januari 2011

De aankoop van Valette, ons "œuvre de vie" in Frankrijk


 
Het was 11 september 2001, de dag die vanuit New York wereldgeschiedenis zou schrijven, toen we, vooralsnog onwetend van vliegtuigen, torens en hun rampzalige gevolgen, vermoeid van de lange reis onze spullen uitpakten in het tijdelijke onderkomen dat we na veel zoeken en onderhandelen eindelijk in Almere  hadden gevonden.

Toen wisten we het al: er zou een tijd komen dat we ons definitief in Frankrijk zouden vestigen, het land van onze dromen. Dat het uiteindelijk nog negen jaar zou duren voordat dit bewaarheid werd, konden we toen nog niet vermoeden. Op dat moment was het voor ons van belang dat we even rust en afstand konden nemen na onze hectische avonturen in Luxemburg, waaruit we nèt teruggekeerd waren.

Acht jaar eerder waren we tamelijk impulsief en nog niet gehinderd door enige kennis van zaken omtrent wonen en ondernemen in het buitenland, aldaar in een eigen horecazaak gestapt. Het was een zware tijd van hard en onophoudelijk werken, veel tegenslagen, juridisch gesteggel, talloze beren op de weg, veel vijandigheid en wantrouwen van de lokale bevolking, maar gelukkig ook veel lol en heerlijke momenten, vooral met onze gasten en door ons ingehuurde bluesmuziekbands. We leerden ontzettend veel in deze periode, onder andere ook dat we ons volgende avontuur, ditmaal in Frankrijk, wèl gedegen zouden voorbereiden en geen overhaaste beslissingen meer zouden nemen. Dit zou tenslotte toch ons œuvre de vie (levenswerk) moeten gaan worden.


Bron: FNAIM (Fédération Nationale de l'Immobilier)

We hadden het tij echter niet mee: de prijzen op de Europese huizenmarkten en dus ook die in Frankrijk waren sinds 1998 fors aan het stijgen, en deze 'zeepbel' zette zich nog gestaag voort in de daarop volgende jaren voordat deze in 2008 door de financiële crisis werd 'doorgeprikt'.
Met een beperkt budget was het dan ook erg lastig om een betaalbaar onroerend goed te vinden dat aan àl onze wensen voldeet.

Eén keer dachten we "hèt" te hebben gevonden, maar veel Engelsen waren destijds nog erg gretig met het kopen van onroerend goed in Frankrijk, zodat men ook voor dit object simpelweg de volledige vraagprijs betaalde en wij spijtig genoeg achter het net moesten vissen.

Acht jaar later, er lijkt vaart in te komen
Na ontelbare (internet)zoektochten bleek ons bezoek in maart 2009 aan de emigratiebeurs in Utrecht – een steeds populairder wordende beurs onder Nederlanders met 'een wijde blik' – dan toch eindelijk dé ommezwaai te brengen waar we zo graag naar hadden verlangd.  Daar ontmoetten we op de stands van onze voorkeursregio's Limousin en Auvergne diverse franse fonctionnaires van de desbetreffende regionale overheden aan wie we onze plannen openbaarden en we kregen zeer enthousiaste reacties. Met goede informatie en de beloftes dat men na de beurs persoonlijk met ons contact op zou nemen keerden we weer naar huis. Al snel ontstond er e-mailverkeer met twee contactpersonen, de Nederlander Robert Timmers van de Pays Combraille in het departement Allier (regio Auvergne) en monsieur Roland Desgranges Chargé de mission Accueil van de Pays Combraille en Marche in het departement Creuse (regio Limousin).
We namen in juni een week de tijd om een bezoek te brengen aan de nog rustige en tamelijk onontdekte gebieden die samen de Pays Combrailles heten, met z'n schitterende ligging middenin in de Limousin en Auvergne. Hier zouden we met diverse makelaars een aantal door ons uitgekozen objecten bekijken, maar vooràl ook de twee contactpersonen ontmoeten met wie we intussen e-mailden.


Ligging van het gebied Pays Combrailles in de regio's Limousin en Auvergne. Tussen de gemeente en de centrale overheid zitten in Frankrijk meer bestuurslagen dan in Nederland: regio's, departementen, communautés, arrondissementen,  kantons, kiesdistricten (circonscriptions) en sinds enige tijd ook Pays. De laatste zijn gebieden binnen de departementen, die op een nog meer gedecentraliseerde manier willen zorgen voor de ontwikkeling van industrie, landbouw,  onderwijs, gezondheidszorg,  recreatie en toerisme binnen hun territorium. Deze pays zijn mede op aandrang van 'Brussel' in het leven geroepen. Het stichten van dergelijke pays is nu in volle gang. Bron: http://www.infofrankrijk.com/


Tijdens de ontmoeting met Robert Timmers bleek als snel dat hij onze plannen helaas toch niet zo goed begreep, want hij bleef bij zijn idee om alleen initiatieven te ondersteunen die gebaseerd waren op het bouwen van haut-gamme (superluxe) toeristenresorts waarbij kosten noch moeite werden gespaard. Luxe had duidelijk zijn voorkeur ten opzichte van ecologie en natuurbehoud.
Monsieur Desgranges daarentegen bleek wèl een zeer goed oog en oor voor onze toekomstvisie te hebben waarbij we gîtes, chambres en table d'hôtes zoveel mogelijk op ecologische wijze wilden gaan voeren, met respect dus voor natuur en milieu, voor mens en dier, en met hart voor de toekomst van onze planeet. Geen nieuw concept natuurlijk, want ecologie wint gelukkig steeds meer terrein, maar wel één waar we al onze passie en principes in kwijt konden. Dit alles uiteraard in een zeer aangename, 'groen' gebouwde accommodatie voorzien van al het nodige comfort, maar dan wèl zonder zeer milieuonvriendelijke, geldverslindende en dus in onze ogen onnodige superluxe faciliteiten.
Daarentegen zouden diverse alternatieve, milieuvriendelijke energiebronnen en –systemen zoals zonnepanelen, windenergie, geothermie (aardwarmte), hergebruik van (regen)water en natuurlijk ook een grote biodynamische moestuin allemaal een belangrijk onderdeel van onze permanente bewoning en ons   ecologische bed & breakfast   moeten worden. Ook wilden we een informatie- en educatiepunt voor de regio oprichten waar iedereen  meer te weten kon komen over ecologische duurzaamheid, een gezond leven, milieuvriendelijke energie en natuurbehoud. Dit moest een levenswerk worden dat we uiteindelijk ook, hoewel we zelf geen kinderen hebben, konden nalaten aan de generaties na ons. Tot zover ons plan.

… En daar lag ineens het voorstel van monsieur Desgranges op tafel: in een gehucht genaamd 'Valette' behorend tot de gemeente Chambonchard in het departement Creuse, pàl op de grens met het departement Allier, was een oude boerderij met daarnaast een traditionele grange limousine, een oud écuriehuis en nog wat andere opstallen op een grondstuk van 2,7 hectare te koop voor een ons betaalbare prijs.
Het bleek eigendom te zijn van de Conseil Général de la Creuse, het overheidsbestuur van het gelijknamige departement. Hoe zij hieraan gekomen waren, was een verhaal apart, dat feitelijk begon in 1963 …

47 jaar eerder
Zowel de destijds heersende gouvernement (centrale overheid) als de toenmalige lokale élu's (bestuurders) en nutsinstanties van de regio's Limousin en Auvergne hadden in al hun wijsheid besloten om een – reeds sinds 1860(!) in de ambtelijke archieven opgeslagen en na de grote overstroming van Parijs in 1910 opnieuw serieus overwogen, maar nooit van de grond gekomen – projectplan in 1963 tot leven te wekken voor de herinrichting van één van Frankrijk's belangrijkste slagaders: de rivier de Loire.
Door het bouwen van uiteindelijk vier stuwdammen, waaronder één – de barrage de Rochebut – even ten noorden van de gemeente Chambonchard, zou men het waterpeil van de Loire door mensenhanden kunnen reguleren, de stad Montluçon volledig van drinkwater kunnen voorzien en daarmee ook, zo dacht men toen, de veiligheid van het gehele gebied kunnen blijven garanderen. Daarvoor moest dan wel zo'n 200 miljoen(!) kubieke meter water worden teruggegeven aan god's landerijen ……..

De Cher, een zijrivier van de Loire, zou hierdoor maar liefst 40 meter diep worden en de gehele vallei waarin een groot deel van deze rivier haar loop heeft, met daarin de gemeente Chambonchard en zijn gehuchten waaronder ook Valette, zou doelbewust en volledig onder water worden gezet … met al het hierin aanwezige historisch erfgoed, maar vooral ook: met alle flora en fauna die erin groeide, leefde en bloeide …!
Vanzelfsprekend ontstond hiertegen verzet en kwamen de verschillende administrations lijnrecht tegenover de lokale bevolking en de milieugroeperingen te staan.
Een jarenlange en groeiende strijd volgde, evenals zovele machtswisselingen van de diverse milieuministers en andere overheidsdienaars. Maar ook het oprichten en weer ontbinden van de ontelbare stichtingen, comités, werkgroepen en fondsen die de gehele procedure moesten begeleiden en waarbij de vele studies elkaar steeds weer tegenspraken, drukten geen positief stempel op het geheel. Plannen werden verbeterd, verslechterd, veranderd, heringericht, goedgekeurd, afgewezen, kortom: iedereen èn niemand had de regie en niemand nam duidelijk zijn verantwoordelijkheid.

Sinds in 1963 de eerste plannen van de overheid bekend waren gemaakt, hadden de bewoners in de vallei al massaal besloten om het onderhoud van hun huizen tot alleen de meest noodzakelijke reparaties te beperken, maar vanaf 1985 begonnen ze hun huizen en grondgebieden zelfs kompleet te verwaarlozen en het duurde dus niet lang of het verval van het gebied deed hiermee zijn intrede. Een jaar later begon de overheid de onteigening en de opkoping van de huizen met bijbehorende kavels en dit duurde zo tot 1993; toen was het spookdorp Chambonchard een feit.
Omdat er ook een enorme weerstand was tegen de dreigende teloorgang van het 11e eeuwse kerkje, het enige historisch erfgoed dat Chambonchard rijk was, werd door de overheden en instanties zelfs een 'ludiek' plan bedacht om het kerkje steen voor steen af te breken en op een hoger gelegen berg in de nabije omgeving weer op te bouwen … Affreux! De kerk werd natuurlijk niet verplaatst, het probleem ging gewoon in de grote papierberg verloren, en weer vier jaar en veel gesteggel later werd er daadwerkelijk gestart met de eerste graafwerkzaamheden, maar door alle machts- en fondsenwijzigingen werd het werk hiervoor keer op keer weer stilgelegd.

Natura 2000 en de geelbuikvuurpad
In en om de poelen die in de natte voorjaarsperiodes door de graafmachines waren ontstaan, nam tijdens de stopzettingen van de werkzaamheden het natuurlijke leven vervolgens weer zijn loop en een kleine, zeer bedreigde en bijna verdwenen amfibische diersoort, de geelbuikvuurpad, begon hier aan haar succesvolle come-back.

Bron: observado.org – 2009-07-31
France, Creuse – Tigouleix © Marc Kolkman



Links: De geelbuikvuurpad,  in het frans: Sonneur à ventre jaune (Lat.: Bombina Variegata).
Rechts: Logo van het Europees Netwerk van beschermde natuurgebieden op het grondgebied van de lidstaten van de EU en de hoeksteen van diens beleid voor behoud en herstel van biodiversiteit.

Alle milieugroeperingen gingen zich nu nog harder tegen de plannen verzetten en herhaaldelijk werd het dossier door de dan zittende minister gesloten om door de volgende weer te worden heropend. Het zou uiteindelijk nog tot 2008 duren voordat een gebied van 1234 hectare met de prachtige naam Gorges de La Tardes et Vallée du Cher – vooràl door de herhaaldelijk opnieuw waargenomen aanwezigheid van de intussen lokaal beroemd geworden geelbuikvuurpad – definitief door het Europees Netwerk Natura 2000 tot beschermd natuurgebied werd verklaard.

De spookhuizen met bijbehorende grondstukken van de Vallée du Cher werden voor het symbolische bedrag van 1 euro aan de Conseil Général de la Creuse overgedragen … en daarmee werd het dossier door alle betrokken partijen eindelijk na 45 jaar officieel gesloten!

Barrage de Rochebut / rivier de Cher
- Natura 2000 gebied, juni 2008
Een groot deel van de Cher-vallei was door al deze gebeurtenissen in de loop der jaren leeggelopen of zelfs hier en daar kompleet uitgestorven (in de gemeente Chambonchard waren nog slechts twee(!) bewoners overgebleven) en voor de betrokken regionale, departementale en lokale administrations – zoals de Conseils Régional en Général, kanton, gemeente – was de moeilijke taak weggelegd om voor een succesvolle wederopbouw van dit platteland te zorgen.
De massale leegloop en verloedering van het Franse platteland was op grotere schaal natuurlijk al sinds jaren een punt van zorg voor Parijs en op Europees niveau waren hiervoor al langer diverse programma's en fondsen (o.a. Leader+) ter beschikking gesteld. Ook waren hiervoor speciaal aangestelde fonctionnaires binnen de diverse Pays en Regio's dagelijks bezig met het werven van serieuze en betrokken kandidaten. En zoals al eerder gezegd, was monsieur Desgranges voor de Pays Combrailles en Marche verantwoordelijk voor het vinden van kandidaten die de verwaarloosde huizen en kavels in de Cher-vallei wilden opkopen en nieuw leven inblazen. Het opzetten van kleinschalige ecologische ondernemingen, met als inzet natuur en milieu, werd hierbij als een stringente voorwaarde gesteld en vanzelfsprekend moest de plaatselijke economie hiermee ook worden gestimuleerd.

Juni 2009
Zoals gezegd had monsieur Desgranges ons dus het 'Project Valette' voorgelegd en …… zeiden we 'JA'.

Door de franse ambtelijke molens
Een zeer langdurig en uiterst moeizaam proces begon zich vervolgens te ontspinnen. Monsieur Desgranges haakte na enige tijd af of werd uit zijn functie ontheven, we weten het fijne er niet van, maar we moesten rechtstreeks verder met een ambtenaar van de Conseil Général.

Augustus 2009
Veel onduidelijkheid, verwarring en ellenlange radiostiltes werden gevolgd door plotselinge uitnodigingen om vooral toch snèl naar Frankrijk te komen om het gebied te bekijken en ons dossier te bespreken. En dat deden we, om tot de ontdekking te komen dat het terrein van 2,7 hectare ineens was teruggebracht tot zo'n 1,5 hectare, aangezien de SAFER (franse boerenbond) altijd het eerste recht van voorkoop heeft bij agrarische grond en dit recht hadden ze dan ook in 2008 uitgeoefend, maar dat waren ze voor het gemak even vergeten te vertellen...
De teleurstelling was groot, want dit veranderde onze uitbreidingsplannen voor het plaatsen van vakantiehuisjes aanzienlijk en dus moesten we alles weer aanpassen.
Enfin: de maanden volgden elkaar op, de zomervakantie in Frankrijk legde de communicatie vervolgens drie maanden stil, wat zich in de maanden december tot en met februari nog eens herhaalde, en nóg wisten we qua aankoop niet waar we aan toe waren. Elke vraag die wij stelden werd na lang wachten met een nieuw probleem van hun kant beantwoord: om wanhopig van te worden!

Maart 2010
Er stroomde dan ook nog veel water door de Cher voordat de Conseil Général ons uiteindelijk vroeg of we ons kandidaat wilden stellen voor 'Project Valette' door middel van …… een Europese aanbesteding! Help!! Wie had dit verwacht? De moed zonk ons in de schoenen.
Intussen waren we sinds de emigratiebeurs al een jaar met dit project bezig en dus besloten we onverbiddellijk hiermee door te gaan; we zouden wel kijken waar het schip ging stranden. Precies een maand kregen we (uiteraard moesten wíj wèl snel zijn…!) om ons dossier in te leveren, en dat deden we ook, keurig op tijd.

 
Dertig pagina's vól met onze ecologische bed & breakfastplannen, een duidelijke missie en visie, afgedekt met een doortimmerd budget en alles formeel en volledig in het Frans vertaald, moesten uiteindelijk het Comité de sélection, die de kandidaatstelling zou beoordelen, ervan overtuigen dat wij de beste kandidaat waren.

Wachten en duimen maar!
Op 3 juni 2010, een dag na de formele beslistermijn van twee maanden, werden we keurig op de hoogte gebracht dat het Comité de sélection …… feitelijk niet meer bleek te zijn dan een Comité de Présélection(!), slechts bevoegd om een advies over de aanbesteding uit te brengen aan de Commission Permanente, de vaste bestuurscommissie van het departement Creuse. Deze laatste nam eens per maand beslissingen over de belangrijkste zaken in het district en dus klaarblijkelijk ook over 'Project Valette'. Jawel, wie volgt? Gelukkig kregen we te horen dat men – hoewel dit natuurlijk geen enkele garantie gaf – een positief advies zou uitbrengen om ons de aankoop van het geheel te 'gunnen'.

En weer werd ons geduld op de proef gesteld
Ditmaal tot 9 juli, de eerstvolgende datum van de maandelijkse vergadering van de Commission Permanente. Omdat we intussen steeds meer het gevoel kregen dat we als enige kandidaat hadden ingeschreven op de aanbesteding, begonnen we wel heel voorzichtig enige hoop op een goede afloop te koesteren.
Nietsvermoedend zaten we dan ook maandagavond 12 juli te studeren in ons handboek "hoe veel geduld kan een mens maximaal hebben", toen een koerier aanbelde met een expressebrief uit de Creuse. Deze bleek van de conseiller général (zeg maar de chef) van het kanton, die we een half jaar eerder tijdens een van onze bezoeken hadden ontmoet en die tevens lid was van de Commission Permanente. Heel enthousiast maar onofficeel feliciteerde hij ons alvast met het binnenhalen van het project!! We waren door het dolle heen!!
Uiteindelijk ontvingen we op 27 juli 2010 de officiële beslissing van de Franse overheid dat we de 'gunning' binnen hadden. "Há, nu zou er eindelijk vaart in komen", dachten we hoopgevend ……
…… maar deze hoop werd al snel de grond weer in geboord. De daaropvolgende maanden begrepen we dat ook de laatste meters op weg naar eigendom nog vèrstrekkend zouden zijn! Op onze meest gefrustreerde momenten drong zelfs de vergelijking zich aan ons op met een slepend conflict over een "barrage" tussen overheid en burgers dat bijna een halve eeuw had geduurd, en vroegen we ons wel eens af of Kafka hier ook niet de hand in zou hebben gehad...
Maar goed, we namen een professionele adviseur, die we via internet vonden, in de arm voor het behartigen van onze belangen zodra de procedure juridische vormen zou gaan aannemen. Thierry Biguet van France Pro Consult in Loenen, een fransman met ruim veertien jaar nederlandse ervaring en gespecialiseerd in frans onroerend goed, werd onze waardevolle adviseur en bemiddelaar.

Geduld is (ècht waar?) een schone zaak
Net zoals vorig jaar zorgde ook ditmaal de zomervakantie, waarin heel Frankrijk zo'n beetje platligt, voor de nodige vertraging en na pakweg nog een kilo aan correspondentie die allemaal via onze adviseur liep, konden we eindelijk drie maanden later, op 5 oktober 2010, het voorlopig koopcontract (compromis de vente) eenzijdig ondertekenen op kantoor bij Thierry. Omdat de Président du Conseil Général de la Creuse in hoogsteigen persoon zou optreden uit naam van de verkopende partij, duurde het (ach jawel!) tot half november voordat we dit document getekend retour hadden en we een eerste aanbetaling móchten doen.

Het einde van het jaar nadert
In het voorlopig koopcontract had de Conseil Général zèlf de opschortende voorwaarde opgenomen dat de koop uiterlijk moest zijn afgerond vóór oudjaar 2010, en dus begon de tijd flink te dringen. Weer tientallen e-mails en telefoontjes later hadden de notaris en de Conseil Général dan toch ècht hun 'ei' gelegd en werd de datum voor het passeren van de notariële akte vastgesteld op 16 december. In de daaraan voorafgaande nagelbijtende weken moesten we samen met Thierry – door de steeds slechter en trager wordende medewerking van verkopende partij èn notaris – nog veel 'jongleren' voordat vele obstakels uit de weg waren geruimd. De door het notariskantoor gedane meldplicht (die niet nodig was geweest) aan de SAFER (boerenbond) vanwege de aanwezigheid van agrarische grond, het vooraf inzien, controleren en laten aanpassen van de concept-akte, het op tijd afsluiten van een opstalverzekering want je moet verzekerd zijn bij de ondertekening, het afgeven van volmachten voor die ondertekening 'op afstand', de betaling van de resterende aankoopsom … het begon ons, nu anderhalf jaar later, wel grijze haren te bezorgen, maar het einde van ons 'koopproject' leek nu toch ècht in zicht.

Uiteindelijk wist de Conseil Général het ondertekenen van de akte toch nog een extra dag uit te stellen, maar omdat we hiervoor volmachten hadden afgegeven, maakten we daar verder geen punt van: we hoefden er toch zelf niet bij te zijn. Raar gevoel, dat wel, dat een volslagen vreemde (hier de notarisklerk) de papieren zou ondertekenen van wat toch waarschijnlijk onze laatste eigenhuisaankoop ging worden, maar enfin.

Voor de laatste inspectie van de staat van de gebouwen voorafgaand aan de ondertekening was het echter wèl verstandig om zelf ter plekke alles te controleren. En dus reed László samen met een goede vriend in zijn eigen kleine vrachtwagen, die alvast vòl met de eerste verhuisspullen was geladen, richting Frankrijk op dinsdag 14 december. Gelukkig liep alles zó voorspoedig dat ze zelfs een dag eerder naar huis konden komen…en dat was maar goed ook! Die vrijdag de 17e december was door de hevige sneeuwval die een flink deel van Europa teisterde, een code oranje afgegeven voor het midden van Frankrijk tot voorbij Parijs en zelfs voor heel België, en had Nederland zich op alle grote wegen volledig klem gereden met het ergste verkeersinfarct aller tijden…
De code oranje voor Frankrijk en België bleek echter pas een dag later tot enorme chaos op de wegen aldaar te leiden, dus hadden ze goed gegokt en waren deze ellende gelukkig een dag vóór gebleven, en omdat László zich de afgelopen zeven jaar tot een ware file-ontwijker had weten te ontwikkelen met zijn eenmans-vrachtkoeriersbedrijfje GTi Transport, wist hij óók in Nederland steeds op tijd de juiste afslagen te pakken en met een beetje omrijden  vroeg in de avond - weliswaar doodmoe maar intèns tevreden - veilig thuis te komen.

Die avond proostten we op de rest van ons leven, ons nieuwe leven in Frankrijk….
……maar eerst zou er nog flink verbouwd moeten gaan worden!

*** Lees meer hierover in onze volgende bulletins ***